Advies bij zonschade

Twee soorten reacties

De huid kan twee soorten reacties geven op zonlicht: een foto allergische en een fototoxische reactie. Een fotoallergische reactie komt zelden voor en wordt veroorzaakt door het immuunsysteem. Een fototoxische reactie kan optreden als bijwerking bij medicijngebruik.

Fotoallergische reactie

Een fotoallergische reactie ‒ foto betekent licht ‒ is een zeldzame reactie van het immuunsysteem op een medicijn, uitgelokt door zonlicht. Er zijn zo’n 25 medicijnen beschreven die dit als bijwerking kunnen geven. De symptomen zijn roodheid, vochtophoping, blaasjes en korstvorming van de huid, met name op de plek waar zonblootstelling heeft plaatsgevonden. Het treedt vaak op na het smeren van de crème of zalf op een bepaalde plek op de huid. Vanaf de start van het gebruik kan het tot veertien dagen duren, voordat een allergie zich ontwikkelt. Voorbeelden van veelgebruikte medicijnen die een fotoallergische reactie kunnen ontwikkelen, zijn NSAID-crèmes en plastabletten tegen hoge bloeddruk die hydrochloorthiazide bevatten.

Fototoxische reactie

Een fototoxische reactie ‒ foto betekent licht en toxicum betekent vergif ‒ kan ontstaan als bijwerking bij medicijngebruik. Fototoxische reacties komen vaker voor dan fotoallergische reacties, namelijk bij zo’n veertig medicijnen. Het effect is afhankelijk van de hoeveelheid zonlicht en van de hoeveelheid van het medicijn dat wordt gebruikt. Het ziet eruit als een ernstige vorm van zonnebrand en ontstaat minuten tot uren na blootstelling aan de zon. Voorbeelden van medicijnen waar een fototoxische reactie bij kan optreden, zijn het antihistaminicum promethazine, of het antibioticum doxycycline. Doxycycline kan tot een week na inname van het laatste tablet in het lichaam aanwezig blijven. In die periode moet je dus ook extra voorzorgsmaatregelen nemen en direct zonlicht op de huid vermijden.

Advies

Zowel bij het optreden van een fotoallergische als een fototoxische reactie moet je zonlicht mijden en direct stoppen met het medicijn. Adviseer je klant met een dergelijke reactie om bedekkende kleding te dragen en meerdere malen per dag de niet-bedekte huid in te smeren met een antizonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor van 30 of meer, ook als het niet zonnig is.

Andere oorzaken

Niet alleen medicijnen kunnen in combinatie met zonlicht huidirritatie veroorzaken. Dat geldt ook voor verschillende cosmetische producten en zelfs voor antizonnebrandcrème. Gebruik bij voorkeur een antizonnebrandcrème die je al eerder hebt gebruikt en waarvan je weet dat daar geen huidreactie bij optreedt. Krijg je last van de beschreven huidirritaties, neem dan contact op met je huisarts of huidarts.

Aandachtspunten

• Medicijnen kunnen overgevoeligheid voor de zon als bijwerking hebben, houd hier (met name in de zomermaanden) rekening mee en geef extra voorzorgsmaatregelen als advies (vermijd zonlicht, draag beschermende kleding, gebruik antizonnebrandcrème met hoge beschermingsfactor).
• Adviseer je klant altijd goed de bijsluiter van medicijnen te lezen, om zo voorbereid te zijn op eventuele
  bijwerkingen.
• Verschillende medicijnen werken lang door na de laatste inname. Adviseer je klant om ook in de periode erna
  extra maatregelen tegen zonneschade nemen.
• Heeft je klant last van bijwerkingen, verwijs hem dan door naar de huisarts.

Deze tekst is geschreven door Florentine de Boer, arts-assistent Interne Geneeskunde en is gepubliceerd in editie 2.